پیشینه و مبانی نظری مدیریت بدن

مدیریت بدن پیشینه تحقیق پژوهش درباره مدیریت بدن و ارتباط آن با دیگر متغیرهای اجتماعی ، از جمله سبک زندگی ، به دو سه دهۀ اخیر مطالعات جامعهشناختی مربوط میشود . سوای تحقیقات بسیاری که جامعهشناسان دیگر جوامع به مقتضای روابط و مناسبات حاکم بر جامعۀ خود در این باره انجام دادهاند ، در ایران تحقیقات چندی در این حوزه انجام گرفته که به چند مورد از آنها اشاره میکنیم . آزاد ارمکی و چاوشیان ( 1381 ) در مقالهای با عنوان « بدن به مثابه رسانهی هویت » به بررسی تجربی فرضیهی گسستهشدن شکلهای هویت از موقعیتهای ساختاری و پیوند آن با خصوصیات فرهنگی پرداختهاند . جامعهی آماری این تحقیق کلیه افراد 18 ساله و بالاتر ساکن تهران بوده است که 825 نفر به عنوان حجم نمونهی تحقیق با روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدهاند . یافتههای تحقیق حاکی از آن است که سطوح گوناگون مدیریت بدن رابطهی معناداری با متغیرهایی دارد که آشکارا دلالت فرهنگی دارند ، متغیرهایی نظیر جنس ، سن ، تحصیلات ، سرمایهی فرهنگی ، دیانت ، و نگرش سنتی به خانواده . اما بین مدیریت بدن و متغیرهای ساختاری مثل پایگاه اقتصادی و اجتماعی ، سرمایهی اقتصادی و شغل رابطهی معناداری مشاهده نشده است . در پژوهشی دیگر با عنوان « بررسی جامعهشناختی عوامل مؤثر بر مدیریت بدن در زنان ( مطالعه موردی زنان شهر شیراز )»، اخلاصی ( 1386 ) به بررسی ارتباط بین پذیرش اجتماعی بدن و مدیریت بدن پرداخته است . وی رابطه معنادار میان این دو متغیر را به کمک روش پیمایشی مورد بررسی قرار داده است . حجم نمونه تحقیق 400 نفر از زنان 18 تا 40 ساله ساکن در مناطق هشتگانه شیراز بود که با روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای و تصادفی ساده انتخاب شدند . چارچوب نظری تحقیق بر اساس آرای اروینگ گافمن ، بوردیو ، گیدنز و نظریه مبادله تدوین شده است . نتایج تحقیق با استفاده از آمارههای توصیفی و استنباطی نشان میدهد که میانگین مدیریت بدن برابر با 8 / 62 درصد است که حاکی از میزان بالای توجه زنان به بدن در همه وجوه آن از آرایشی ، مراقبت و ... است . همچنین بین متغیرهای مصرف رسانهای ، پذیرش اجتماعی بدن و پایگاه اقتصادی - اجتماعی با مدیریت بدن رابطه مستقیم و معنادار و بین متغیرهای دینداری و مدیریت بدن رابطه معکوس و معنادار وجود دارد . شیرین احمدنیا ( 1385 ) نیز در مقالهای با عنوان « جامعهشناسی بدن و بدن زنان » ضمن این که از اهمیت بدن و ضرورت توجه داشتن بر بدن از سوی زنان اشاره دارد به فشارهای فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر بدن زنان نیز توجه کرده است . او معتقد است اساساً الگوی فرهنگی غربی در سطح بینالمللی که از طریق رسانههای جمعی و تکنولوژیهای نوین ارتباطی تشدید و تسهیل میگردد ، ارزشهای خاصی مرتبط با اشکال و اندازههای بدنیِ ایدهآل و مطلوب را مورد تأکید قرار میدهد ، به طوری که این گونه ارزشها به عنوان ایدهآلها و اهداف عینی بر رفتارهای افراد بهویژه در جوامع